EKONOMİ-FİNANSRAKAMLARLA TÜRKİYE EKONOMİSİ

YÜKSEK TEKNOLOJİLİ ÜRÜN İHRACATI VE TÜRKİYE

Last Updated on 16/06/2024 by ahmet can ayışık

blank

 

 

 

Dünya Bankası verilerine göre İnceleme döneminde en fazla yüksek teknolojili ürün ihraç eden ilk 10 ülke hangileri?

Dünya Yüksek teknolojili ürün ihracatında ilk 50 ülkenin 15 yıllık sıralaması nasıl değişti?

Çin’in Yüksek teknolojili ürün ihracatındaki inanılmaz yükselişi.

Yüksek teknolojili ürün ihracatında hangi kıta lider durumda?

Çekoslovakya ve Yugoslayva bölünmemiş olsalardı yüksek teknolojili ürün ihracatı sıralamasındaki yerleri kaçıncılıktı?

Türkiye, mevcut ihracat büyüklük ve artış oranları ile yüksek teknoloji ürünü ihracatında arslan payını alan ülkeler arasına katılabilir mi?

 

Türkiye ihracat rakamlarının,  teknoloji yoğunluğuna göre son 17 yıllık değerlendirmesini daha önce yapmıştım. Bugünkü çalışma ile amacım, “Dünya yüksek teknolojili ürün ihracatında ülkelerin karşılıklı durumu”nu ortaya koymaktır.

Yazımın bundan sonraki kısmında, kolaylık olması bakımından Yüksek teknoloji ürünü kavramını uzun olarak yazmak yerine “YTÜ” şeklinde kısaltarak kullanacağım.

Dünya YTÜ ihracatı rakamları için bilinen iki güvenilir kaynak var; Dünya bankası ve OECD.

Ben bu çalışmamda, Dünya Bankası verilerini esas aldım. YTÜ tanımları aynı olmadığından, her iki kuruluşun rakamları arasında bir kısım  farklılıklar sözkonusudur.

OECD sınıflandırmasında YTÜ; eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünler, hava ve uzay taşıtları imalatı, büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri, radyo, TV, haberleşme teçhizatı ve  cihazları, tıbbi aletler, hassas ve optik aletler ile saat imalatını kapsamaktadır.

Oysa, Dünya Bankası YTÜ tanımı;  yüksek AR-GE yoğun sektörleri içermekte, bilgisayar, havacılık, ilaç, bilimsel cihazlar, elektrikli makineler gibi sektörleri baz almaktadır.

Çalışmamda, 2000 yılından başlayarak Dünya Bankası verilerinin en son yayınlandığı yıl olan 2014 yılına kadar olan 15 yıllık dönemi esas aldım. Aslında, 2015 yılına ilişkin bir kısım ülke verileri yayınlanmış olmakla birlikte, çoğu ülke ve bu arada dünya toplam rakamları  henüz yayınlanmadığından,  bugün için tamamı yayınlanmış  en son yıla (2014) ait   güncel verileri kullandım.

 

Değerlendirme Yöntemi:

Değerlendirmede aşağıdaki gibi bir sistematik yaklaşım izledim.

  • Dünyada, 2000 – 2014 Dönemindeki 15 yılın mutlak rakam olarak toplam  YTÜ ihracatı hesaplandı.
  • 15 Yıllık toplam YTÜ ihracatı içerisinde en büyük mutlak rakam/payı gerçekleştiren ilk 10 ülke belirlendi.
  • 15 Yılllık toplam YTÜ ihracatı içerisinde en büyük mutlak rakam/payı gerçekleştiren ilk 50 ülke belirlendi.
  • Seçilen 10 ve 50 ülkenin birlikte ve ayrı ayrı yatay ve dikey analiz yaklaşımı ile;
    • Toplam rakamsal,
    • Toplam pay olarak,
    • Yıllar itibariyle rakamsal,
    • Yıllar itibariyle oransal verileri biraraya getirildi.
  • Belirlenmiş ilk 50 ülkenin 2000 ve 2014 yıllarındaki sıralamalarında meydana gelen değişiklikler gösterildi.
  • Belirlenmiş 50 ülke, YTÜ İhracatlarının sanayi ürünü ihracatları içerisindeki paylarına göre sıralanması ve dönem başındakine göre meydana gelen sıralama değişiklikleri araştırıldı.

Haydi başlayalım…

 

2000 – 2014 Dönemindeki Toplam YTÜ İhracatı Büyüklüklerine Göre ilk 10 Ülke:

2000 – 2014 Yılları arasındaki 15 yıllık dönemde en fazla YTÜ ihracatı yapan ilk 10 ülke aşağıdaki tablo ve grafikte mutlak rakamsal büyüklükler ve dünya YTÜ ihracatından aldıkları paylar itibariyle gösterilmektedir.

Diğer tespitler şöyle:

  • Sözkonusu dönemdeki dünya YTÜ ihracatı toplamı 24.5 trilyon ABD Dolarıdır.
  • Çin, 4.4 trilyon ABD Dolarlık tutar ve % 18’lik pay ile bu dönemde açık ara liderlik pozisyonundadır.
  • İlk 3 sırayı alan Çin, ABD ve Almanya’nın aldıkları toplam pay % 38, tutarı 9 trilyon ABD Dolarıdır.
  • 10 Ülkenin dünya YTÜ ihracatından aldıkları dönemsel toplam pay 17.8 trilyon ABD Dolarlık tutar ile % 73 gibi çok yüksek bir orana ulaşmaktadır. Dünya YTÜ ihracatının yaklaşık ¾’lük kısmını bu ülkeler yapmaktadır.
  • Dolayısıyla, geriye kalan bütün ülkelerin yaptıkları YTÜ ihracat toplamı 7 trilyon ABD dolarıdır. Pay olarak % 27.

 

Aşağıdaki grafik, İlk 10 ülkenin YTÜ ihracat paylarınının bir bakışta görülmesi için hazırlanmıştır.

Sözkonusu 10 ülkenin kıtalara göre dağılımı ise aşağıdaki gibidir. Asya kıtası ülkeleri, son 15 yıllık dünya YTÜ ihracatından % 55 pay almıştır.

 

2000 – 2014 Dönemindeki Toplam YTÜ İhracatında İlk 10 Ülkenin YTÜ İhracatının Yıllık Seyirlerinin karşılaştırılması:

Aşağıdaki grafik, ilk 10 ülkenin son 15 yıldaki YTÜ ihracatının seyrini net bir şekilde ortaya koymaktadır. Sol eksen YTÜ ihracat tutarlarını milyar ABD Doları olarak gösterirken, yatay eksende  yıllar yer almaktadır.

Çin, 2000 yılında 42 milyar ABD Dolarlık seviyelerden başlattığı YTÜ ihracatını inanılmaz bir hızla arttırarak 2014 yılında 559 milyar ABD Doları seviyesine kadar yükseltmeyi başarmıştır.

Grafikteki Çin dışındaki ülkelerin yıllık YTÜ ihracatlarının seyri ise genellikle yatay bir aralık içerisinde kalmıştır.

blank

Yukarıdaki grafikte yer darlığı nedeniyle Çin dışındaki ülkelerin veri etiketlerini göstermekten kaçındım. Ancak, okuyucunun bu konuda eksik bilgilenmesinin önüne geçebilmek amacıyla aşağıdaki tabloyu hazırladım.

Tablo, dönem grafiğinde yer darlığı nedeniyle gösterilemeyen veri rakamlarının başlangıçtaki (2000) ve en son güncel gerçekleşme noktasındaki (2014) rakamsal durumunu ortaya koymaktadır. Yani, ülkelerin iki tarih arasındaki dönemsel performansının “noktasal değerlendirme” yöntemiyle ifade edilmesini mümkün hale getirmektedir.

Aşağıdaki tablonun anlattıklarına bakalım:

  • Yukarıdaki grafikteki Çin’in sert yükselişi başlangıç ve bitiş noktalarındaki mutlak rakamlardaki % 1.338’lik bir oransal artışa karşılık gelmektedir.
  • Çin’in ardından en yüksek oransal büyümeyi % 245 ile Kore Cumhuriyeti sağlamış, onun hemen ardından % 233’lük büyüme ile Almanya yer almıştır.
  • İlk 10 ülkenin 2’nci sırasındaki ABD, 2014 yılında 3’üncülüğe düşerek yerini Almanya’ya kaptırmıştır.
  • Tablodaki bütün ülkeler, büyük mutlak rakamlarına rağmen, dönem içinde ciddi büyüme sağlamışlardır.
  • Dönemdeki dünya YTÜ ihracatı % 185 artarken, Çin, Almanya, Kore, Fransa YTÜ ihracatlarını  bu oranın üzerinde arttırmışlardır.
  • Sonuçta, 2000 yılında 10 ülkenin dünya YTÜ ihracatından aldıkları toplam pay % 69’dan, 2014 yılında % 75’e yükselmiştir.
  • 10 Ülke içinde en düşük oransal artış gösteren ülkeler % 78 ile  ABD ve japonya olmuş, Onları % 99 ile İngiltere izlemiştir. 

 

2000 – 2014 Dönemindeki Toplam YTÜ İhracatına Göre İlk 50 Ülke Sıralaması:

15 Yıllık toplam YTÜ ihracat rakamlarına göre büyükten küçüğe doğru sıralanmış ilk 50 ülke aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Kısaca, özetlemek gerekirse:

  • İlk 5 ülke Çin, ABD, Almanya, Singapur ve Kore Cumhuriyeti’dir. Bu ülkelerin dünya YTÜ ihracatı içindeki payları toplamı % 49, 50 ülke içindeki payları toplamı ise % 64 seviyesindedir.
  • Son 5 ülke Yunanistan, Letonya, Bulgaristan, Fas ve Malta’dır. Toplam Payları, dünya YTÜ ihracatı içinde % 0,02, 50 ülke YTÜ ihracatı içinde % 0,03’tür.
  • Türkiye 2.3 milyar ABD Dolarlık toplam YTÜ ihracat rakamıyla 38.sıradadır. Dünya YTÜ ihracatı içindeki payı % 0,01 (tam olarak yüzbinde doksanaltı)

Yukarıdaki tablo ile ilgili bir hususu daha okuyucunun bilgisine sunmak istiyorum. Biliyorsunuz, Soğuk Savaş döneminin Avrupa’daki 2 önemli ülkesi Çekoslovakya ve Yugoslavya, soğuk savaş döneminin ardından parçalandılar. Yugoslavya 7, çekoslovakya 2 ayrı ülkeye bölündü. Yukarıdaki tabloda yer alan Çek Cumhuriyeti ve Slovakya eski Çekoslovakya’nın devamı mahiyetindedir. Yine bilindiği gibi Yugoslavya; Slovenya, Hırvatistan, Makedonya, Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan, Kosova olmak üzere 7 ayrı ülkeye bölünmüştü. Bunlardan, Sırbistan ve Kosova hariç diğer 5 ülke yukarıdaki sıralamaya girmeyi başarmışlardır.

Sözkonusu ülkeler bölünmemiş olsalardı, Çekoslovakya 31 milyar (16.sırada), Yugoslavya 2,4 milyar (37.sırada) ABD Dolarlık YTÜ ihracat tutarları ile yukarıdaki tabloda yer alıyor olacaklardı. Bu rakamların minimum tahmin rakamları olduğu, bölünmemiş olsalardı ölçek ekonomisi etkisi nedeniyle bu ülkelerin mevcut rakamların toplanmasından elde edilenin üzerinde rakamsal performans göstereceğinin varsayılması çok daha akılcı olur.  İşte size ülkelerin bölünerek  daha küçük ekonomik birimler yaratılmasının nedeni. Daha küçük ekonomik birimler, daha küçük ekonomik rakipler demektir.

Seçilen  50 ülkenin kıtalara göre dağılımı aşağıdaki gibidir.  Asya kıtası % 53’lük pay ile dünya YTÜ ihracatının yarısından fazlasını gerçekleştirmekte, onu % 33’lük pay ile Avrupa kıtası izlemektedir.

 

2000 – 2014 Dönem Başı Ve Dönem Sonu Yıllık  YTÜ İhracat Rakamlarının Karşılaştırılmasına  Göre İlk 50 Ülke Sıralaması:

Aşağıda, 2000 yılı YTÜ ihracat rakamlarına göre 2014 rakamlarında  en fazla artış olandan başlayarak, daha önce belirlediğimiz ilk 50 ülkenin yeniden sıralanmış halini gösterdim. Bu değerlendirme noktasal bir değerlendirme olduğundan, toplam rakamların değerlendirilmesine göre farklı sıralama oluşması normaldir. (Ayrıca, bu tabloda mutlak rakam büyüklüklerinin ihmal edildiği unutulmamalı.)

  • Tabloda Türkiye % 118’lik artış oranı ile 23.ülke durumunda. Bu büyüme hızı ile Türkiye’nin YTÜ ihracatında aslan payını alan ülkelerin arasına katılmasının mümkün olamıyacağı açık.
  • Diğer yandan, 2014 mutlak rakamı Türkiye’den büyük olduğu halde, oransal artışı ondan fazla olan 16 ülke var. Bu ülkeler, baz dezavantajına rağmen Türkiye’den fazla artış sağlamayı başarmışlar:
    • Kazakistan % 5.692,
    • Vietnam % 4.414,
    • Slovakya % 2.032,
    • Çin % 1.238,
    • Çek Cumhuriyeti % 961,
    • Hindistan % 740,
    • Romanya % 631,
    • İsviçre % 252,
    • Norveç % 181,
    • Belçika % 178,
    • Avusturya % 161,
    • Rusya % 151,
    • Kore % 145,
    • Almanya % 133,
    • İspanya % 119
  • 2000 Yılına göre tablodaki 42 ülkenin YTÜ ihracatında artış, 8 ülkenin rakamlarında azalış meydana gelmiş. Rakamları azalan ülkeler; İngiltere, Filipinler, Endonezya, ABD, Japonya, İrlanda, Malta Finlandiya. İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkmasının ekonomik sebeplerinden biri de bu olmalı.

blank

 

Aşağıdaki grafikte, Türkiye ile  özel olarak seçtiğim 9 ülkenin YTÜ ihracatlarının son 15 yıllık dönemdeki yıllık gelişimini gösterdim.

Grafiğin daha kolay takip edilebilmesi için aşağıdaki yardımcı tablo okuyucuya kolaylık sağlayacaktır.

Yukarıdaki tablo ve aşağıdaki grafiği özetleyelim:

  • Kazakistan, Slovakya, Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Hindistan dönem içinde çok hızlı bir büyüme ivmesi yakalamışlardır.
  • Tablo ve grafikte, Türkiye’nin YTÜ ihracatının, belirtilen ülkeler arasındaki (Arjantin’den sonra) en düşük artışa sahip olduğu ve ancak 2.3 milyar ABD Dolarlık seviyelere gelebildiği anlaşılmaktadır.
  • Bu haliyle, Türkiye’nin başına bela edilen terör ve diğer batı emperyalizmi kaynaklı sorunların “tamamen duygusal” boyutunun yanında “çok önemli ekonomik sebeplerinin” de olduğunu her Türk vatandaşının çok iyi bilmesi gerekmektedir.

 

2000 – 2014 Dönemindeki Toplam YTÜ İhracatına Göre İlk 50 Ülke Sıralamasında  Meydana Gelen  Değişim:

Aslında, aşağıdaki tablo herşeyi en iyi özetleyen tablodur.  Tabloda, 2000 ve 2014 yılları itibariyle ilk 50 ülkenin  toplam YTÜ ihracat rakam büyüklüklerine göre sıralamalarında oluşan değişiklikleri  gösterdim.

En sağdaki sütunda yeşil fonlu kutucuklar sıralamada yükselen, sarı fonlu kutucuklar sıralamada aynı yerde kalan ve kırmızı renkli kutucuklar da sıralamada gerileyen ülkeleri gösteriyor.

Özetleyelim:

  • Sıralamada en çok yükselen ülkeler; Vietnam (24), Slovakya (14), Polonya (12), Çek Cumhuriyeti (11), Kazakistan (11), Hindistan (9), Çin (9).
  • Sıralaması değişmeyenler; Singapur, Fransa, Hollanda, Meksika, Avusturya, İsrail, Rusya, Norveç.
  • Sıralamada en çok düşen ülkeler; Malta (17), Finlandiya (15), Estonya (9), İrlanda (9), Fas (8), Endonezya (7), Yunanistan (7).
  • Türkiye, 2000 yılında bulunduğu 35.sıradaki konumunu koruyamayarak, 2014 yılında 3 sıra gerilemiş ve 38.sıraya düşmüş.

 

2000 – 2014 Dönemindeki Toplam YTÜ İhracatına Göre Seçilmiş İlk 50 Ülkenin,   YTÜ İhracatlarının Sanayi Ürünü İhracatları İçindeki Paylarına Göre Sıralanması:

Bu bölümde, öncelikle toplam YTÜ ihracat tutarlarına göre belirlediğimiz ilk 50 ülkeyi; 2014 yılındaki YTÜ ihracat tutarlarının, her ülkenin kendi sanayi ürünü ihracatına oranlarına göre yeniden sıraladım. Aşağıdaki tablonun ilk 3 sütunu bu sıralamayı gösteriyor.  Tablonun 6.sütununda sözkonusu ülkelerin aynı ölçüte göre 2000 yılı sıralamaları, 7.sütununda ise 2014 yılında 2000 yılına göre sıralamada kaç sıra değişim meydana geldiği bilgileri var. Kolaylık olması bakımından yükselişler yeşil, düşüşler kırmızı, değişmeyen sıralamalar ise sarı renk ile kodlanmıştır.

Özetleyelim:

  • 20 ülke sıralamada yükselirken, 3 ülke sıralamadaki yerini korumuş, 27 ülke ise sıralamada düşüş yaşamış.
  • Sıralamada en fazla yükseliş sağlayan ülkeler; Kazakistan (43), Vietnam (26), Letonya (24), Çek Cumhuriyeti (14), Norveç (13), Slovakya (12), Polonya (12), Birleşik Arap Emr. (12), Çin (11), İsviçre (10).
  • En çok düşenler; Finlandiya (26), Estonya (20), Fas (17), Endonezya (17), Macaristan (13), Brezilya (10), Portekiz (10).
  • Türkiye, 2000 yılında bulunduğu 43.sıradaki yerini koruyamayarak 7 sıra düşmüş ve 2014 yılı itibariyle 50.sırada yer almış. Yani, sanayi ürünü ihracatı kompozisyonunu, YTÜ sanayi ürünleri lehine değiştirmeyi başaramamış.

Bu çalışmada, olabildiğince az söz, çok veri kullanarak anlatmak istediklerimi anlatmaya çalıştım. Halk arasındaki güzel  söylem ile fazla “edebiyat yapma”dan derdimi okuyucuya anlatabildiğimi sanıyorum.

Son söz, uluslararası ticaret ciddi bir iştir. Ancak, YTÜ ihraç eden büyük oyunculardan biri durumuna gelerek uluslararası ticarette yer alabilmek çok daha ciddi bir iştir.

Güzel ülkemin güzel insanı; bunu başaramazsak, seni köle yapmak isteyenlerin ve sana yeniden Sevr’i dayatmak isteyenlerin  oyununu bozamazsın!..

 

blank

blank
A.Can Ayışık