KARANLIK FABRİKALAR ÇAĞINA HOŞGELDİNİZ

Last Updated on 03/04/2025 by ahmet can ayışık

Textspace.com’da yayınlanan “Çin, ışıksız, işçisiz yeni bir ‘Karanlık Fabrikalar’ çağına giriyor” başlıklı makalede  Çin’in, insan işçiler veya geleneksel aydınlatma olmadan çalışan tam otomatik tesisler olan “karanlık fabrikalar”ın ortaya çıkmasıyla bir üretim devriminin zirvesinde olduğu belirtiliyor. Önemli bulduğumuz sözkonusu makaleyi değerli bilgedunyali.com okuyucularına sunuyoruz.

Yapay zeka (AI), robotik ve gelişmiş sensörler tarafından desteklenen karanlık fabrikalar, Çin’i teknolojik inovasyonda küresel bir lider olarak konumlandırarak, ülkenin endüstriyel otomasyona yönelik agresif hamlesinde bir sonraki adımı temsil ediyor.

“Karanlık fabrika,” makinelerin montaj, denetim ve lojistik gibi her görevi yerine getirdiği ve insan varlığına olan ihtiyacı ortadan kaldırdığı bir üretim sahasıdır. İşçiler olmadan aydınlatmaya, ısıtmaya veya molalara gerek kalmaz, bu da enerji maliyetlerini düşürür ve verimliliği artırır. Tamamen işlevsel karanlık fabrikalar küresel olarak hala nadir olsa da, Çin’in otomasyonu hızla benimsemesi, bunların gerçeğe dönüştüğünü gösteriyor. Uluslararası Robotik Federasyonu (IFR: The International Federation of Robotics), Çin’in 2022’de 290.367 endüstriyel robot kurduğunu, bunun dünya toplamının %52’sini oluşturduğunu, böylece ABD ve Japonya’nın toplam robot sayısını geride bıraktığını bildirdi.

Bu dönüşüm, Çin’i yüksek teknolojili bir üretim merkezi haline getirmek için 2015 yılında başlatılan “Made in China 2025” girişimi tarafından yönlendiriliyor. Strateji, hükümetin sübvansiyonlara ve altyapıya büyük yatırımlar yaptığı robotik, yapay zeka ve akıllı fabrikaları vurguluyor. IFR verilerine göre, 2023 yılına kadar Çin’in robot yoğunluğu (10.000 imalat işçisi başına düşen robot) 392’ye ulaştı ve küresel ortalama olan 141’i aştı. Foxconn ve BYD gibi şirketler, Foxconn’un 2016 yılında bir Kunshan fabrikasında 60.000 işçiyi robotlarla değiştirmesi ve 2021’de Başkan Terry Gou’nun belirttiği gibi 2025 yılına kadar operasyonlarının %30’unu otomatikleştirmeyi planlamasıyla ön saflarda yer alıyor. BYD, Shenzhen ve Xi’an’daki bir kısım tesislerinde elektrikli araç batarya (EV Battery: Elektrikli Araç Bataryası) ve şasi montajı için robotik sistemler kullanıyor ve işçisiz üretime doğru daha da ilerliyor.

Son raporlar, bazı Çin fabrikalarının, kızılötesi sensörler, LIDAR ve makine görüşü kullanarak hassas üretimin neredeyse karanlıkta gerçekleştiği ve geleneksel aydınlatma ihtiyacını ortadan kaldıran “ışıklar kapalı” operasyonlara pilotluk yaptığını gösteriyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA: The International Energy Agency), bu tür bir otomasyonun, insan merkezli altyapı ihtiyaçlarını ortadan kaldırarak endüstriyel enerji kullanımını %15-20 oranında azaltabileceğini tahmin ediyor. Çin Ulusal İstatistik Bürosu, kısmen bu otomasyon kazanımları nedeniyle 2022’de endüstriyel enerji tüketiminde %1,7’lik bir düşüş bildirdi ve bu da ülkenin 2060 karbon nötrlüğü hedefiyle uyumlu olarak gerçekleşti. (LIDAR: Light Detection and Ranging veya Laser Imaging Detection and Ranging; lazer darbeleri kullanılarak bir nesne veya bir yüzeyin uzaklığını anlamaya yarayan teknoloji. Radar teknolojisiyle benzerdir. Radarda kullanılan radyo dalgaları yerine ışık, yani lazer darbeleri kullanılır. Uzaklığı ölçülecek nesne ya da yüzeye gönderilen lazer darbesinin gönderiliş zamanı ile nesneye çarpıp gelen yansımanın tekrar kaynağa ulaşma vakti arasındaki fark sayesinde uzaklık ölçülür.)

Diğer yandan, karanlık fabrikaların yükselişi önemli bir kısım zorlukları da gündeme getiriyor. Dünya Bankası verilerine göre Çin’de üretim 100 milyondan fazla kişiyi istihdam ediyor ve gelişen otomasyon yaygın iş kayıplarını tehdit ediyor. Oxford Economics, 2017 yılından 2030 yılına kadar 12 milyon Çinli imalat işinin robotlara kaybedilebileceğini öngördü. Çin İşçi Bülteni tarafından bildirilen Guangdong’da 2023’te yapılan bir grev, işçilerin robotik değiştirmelere ilişkin korkularını ortaya koyarak, yeniden eğitim programlarının gecikmesi durumunda oluşabilecek potansiyel sosyal huzursuzlukların sinyalini verdi.

Küresel olarak, Çin’in ilerlemesi bu alandaki rekabeti yoğunlaştırıyor. 2022’de robot yoğunluğu 274 olan ABD ve 415 olan Almanya, otomasyon çabalarını hızlandırıyor, ancak Çin’in devlet destekli yatırımı (Bloomberg, 2023’te robotik Ar-Ge’ye 1,4 milyar dolarlık yatırım bildirmişti) ona bir avantaj sağlıyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), endüstriyel otomasyonun ağır endüstrilerde CO2 emisyonlarını %10 oranında azaltabileceğini, ancak robot üretmenin çevresel maliyetinin bir endişe kaynağı olmaya devam ettiğini belirtiyor.

Mart 2025 itibariyle, Çin’deki karanlık fabrikalar, özellikle elektronik ve elektrikli araçlar gibi yüksek teknoloji sektörlerinde muhtemelen pilot aşamalarda faaliyet gösteriyor. Hassas makinelerle 7/24 çalışan ve insan işçi içermeyen bu tesisler, üretimin yapay zeka ve robotik tarafından yönlendirilen neredeyse karanlıkta gerçekleştiği bir geleceğe doğru bir geçiş aşamasına geldiğimize işaret ediyor. Bunun yeni bir verimlilik çağının habercisi olup olmadığı veya sosyal ve çevresel zorlukları artırıp artırmadığı, Çin’in ve bu konuda ilerleyen diğer ülkelerin inovasyonu adaptasyonla dengeleme yeteneğine bağlı olacaktır.

Karanlık fabrika konusunun önemi, daha önce yazdığımız 4.Sanayi Devrimi’nin başta gelen çıktılarından biri olmasından ileri geliyor. Bu nedenle karanlık fabrika konusuna biraz daha yakından bakmak istedim.

Dördüncü nesil – Endüstri 4.0 – ile sanayi devrimi, insan emeğinin tamamen özerk sistemlerle desteklenebileceği veya değiştirilebileceği bir noktaya ulaştı. Bu gelişmenin merkezinde, ışık, mola veya insan varlığı olmadan çalışan tam otomatik fabrikaların vizyonu olan karanlık fabrika kavramı yer alıyor. Bununla birlikte, bu tür bir tam otomasyon büyük bir zorluk teşkil eder ve önemli ölçüde yatırım ve yeniden düzenleme gerektirir.

Karanlık Fabrika, yalnızca makineler, otonom robotlar ve dijital teknolojiler tarafından işletilen bir üretim veya lojistik tesisidir. Adındaki “karanlık”, bu tesislerin teorik olarak ışıksız çalışabileceğini sembolize ediyor, çünkü insan varlığı gerekmiyor – teorik olarak, çünkü bazı optik sensörler ve kameralar hala düzgün çalışması için ışığa ihtiyaç duyuyor. Bu fabrikalar verimliliği, hassasiyeti ve üretkenliği en üst düzeye çıkarmak ve günün her saatinde çalışmak için en son teknolojiyi kullanmak üzere tasarlanmıştır.

Karanlık Fabrikaların Özellikleri

• Komple otomasyon

Malzemelerin teslimatından bir ürünün tamamlanmasına kadar tüm iş süreçleri makineler, robotlar ve yapay zeka tarafından kontrol edilir. İnsan müdahalesi en aza indirilir veya gerekli değildir.

• 7/24 çalışma

Makineler mola gerektirmediğinden, bir Karanlık Fabrika kesintisiz çalışabilir ve bu da üretkenliği önemli ölçüde artırır.

• Maliyet azaltma.

Maliyet azaltma İnsan iş istasyonları için aydınlatma, ısıtma ve diğer enerji yoğun gereksinimlerin ortadan kaldırılması nedeniyle işletme maliyetleri azalır.

• IoT ve yapay zeka entegrasyonu

Ağa bağlı makineler, süreçleri optimize etmek, hataları en aza indirmek ve üretkenliği artırmak için sürekli olarak veri toplar ve analiz eder.

• Adaptasyon

Karanlık fabrikalar, yeni gereksinimlere veya ürün değişikliklerine hızla uyum sağlamak için esnek otomasyon teknolojilerinden yararlanır.

Yukarıda yazdığımız özelliklerin karanlık fabrikalara getirdiği bir kısım avantajlar ve zorluklar da sözkonusudur. Onları da yazalım:

Avantajlar;

• Maksimum verimlilik: Duraklamalar veya insan hatası nedeniyle gecikme olmaz.
• Kesinlik: Otomatik sistemler maksimum hassasiyetle çalışır.
• Ölçeklenebilirlik: Süreçler, artan üretim gereksinimlerine hızlı bir şekilde uyarlanabilir.
• Maliyet tasarrufu: Uzun vadede daha az enerji tüketimi ve daha düşük işçilik maliyetleri.

Zorluklar;

• Yüksek başlangıç yatırımı: Karanlık bir fabrika kurmak, teknolojiye ve altyapıya önemli yatırımlar gerektirir.
• Karmaşık planlama: Uygulama, süreçlerin ve gereksinimlerin derinlemesine anlaşılmasını gerektirir.
• Bakım ve teknik uzmanlık: Operasyon, teknolojileri sürdürmek için kalifiye uzmanlar gerektirir

Karanlık fabrikaların aydınlık çağına hazır olun!

 

KAYNAKÇA:

https://www.texspacetoday.com/china-enters-new-era-of-dark-factories-with-no-lights-no-workers; 20.03.2025

https://www.scio-automation.com/update/4am/dark-factory-the-completely-automated-factory-of-the-future; 13.02.2025