Last Updated on 01/12/2023 by ahmet can ayışık
Sismik İzolasyon yaklaşımı, yapının zemin ile bağlantısının kesilmesi suretiyle deprem anındaki zemin salınım hareketinin izole edilmiş yapıya iletilmemesini ya da minimum düzeyde iletimini amaçlar.
Geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş bir yapıda meydana gelen deprem enerjisi yapının taşıyıcı elemanlarının alacağı hasar ile sönümlenir. Oysa, deprem izolasyonlu bir yapıda ortaya çıkan enerji yapıya uygulanmış izolasyon sistemi tarafından sönümlenmekte, dolayısıyla da üst yapıda hasarların oluşması önlenmektedir.
Sismik İzolatör Çeşitleri
Sismik İzolatörler, Elastomerik Mesnetler ve Sürtünmeli Sarkaç Tip İzolatörler olmak üzere başlıca iki çeşittir.
Elastomerik mesnetler (Rubber Bearings), ince kauçuk tabakalar ile çelik plakalar katmanlanarak oluşturulur. İnşaat mühendisliği terminolojisinde yapının dış ortamla birleştiği noktalara mesnet adı verilmektedir. Dış ortamın yapıya etki ettiği kuvvetlere de mesnet tepkileri denilmektedir.
Elastomerik izolatörler, genellikle yüksekliğinin 4 katına kadar deformasyon yapabilir, düşeyde yüksek rijitliğe sahipken, yatayda ise çok düşük rijitliğe sahiptir. Rijitlik ise yine inşaat mühendisliği terminolojisinde bir malzemenin yük altında bükülmeye, gerilmeye, veya deformasyona dayanmasına izin veren göreceli sertlik anlamına gelmektedir. Elastomerik mesnetlerin; Doğal Kauçuk İzolatörler, Yüksek Sönümlü Kauçuk İzolatörler, Kurşun Çekirdekli Kauçuk izolatörler gibi çeşitleri mevcuttur.
Sürtünme esaslı Sarkaç Tipi (Friction Pendulum) İzolatörler ise küre şeklindeki çelik plakalar ile bu plakalar arasında kayabilen çelik disklerden meydana gelir. Bu nedenle Çelik İzolatörler olarak da adlandırılırlar. Bu tür izolatörlerde, çelik plakalar ile çelik disk arasındaki kayma yüzeyinin sürtünme katsayısı ne kadar düşük olursa, yapıya etkiyen deprem kuvvetleri de o kadar düşük olur.
Sismik İzolatörler, depremde hasar alması istenmeyen her türlü yapıda kullanılabilmektedir. Türkiye’de ve dünyada bugüne kadar birçok Hastane, Okul, Konut, Ofis, Veri Merkezi, Köprü ve Nükleer Santral Yapısı sismik izolatörlü olarak inşa edilmiş ve edilmektedir. Bunun yanında Tarihi Yapılar ve Yüksek Yapıların deprem etkilerinden korunması için de sismik izolatörler kullanılmaktadır.
Sismik izolatörler, yalnızca yeni binalarda değil, mevcut yapıların depreme karşı korunmasında da kullanılabilmektedir.
“bilgedunyali.com” okuyucuları için bir küçük ipucu vererek sonlandıralım: bu tür deprem izolatörlerinin ömrü de sonsuz değildir; ortalama 50 yıl civarındadır. Lütfen iyi araştırın!