ABD merkezli, bağımsız Global Firepower, her yıl 50’den fazla değişkeni esas alan bir “Dünya Güç Endeksi” hazırlamaktadır.Sözkonusu güç endeksi kapsamında oluşturulan ülkeler sıralaması, çeşitli medya haberlerinde genellikle “Dünyanın En Güçlü Orduları Sıralaması” olarak yayınlanmaktadır.
2020 sıralamasına göre Türk Silahlı Kuvvetleri, dünyanın en güçlü 11.ordusu durumundadır( 2019 raporunda ise 9.sırada yer alıyordu).
Türkiye, 138 ülkenin incelendiği 2020 yılı “Askeri Güç Sıralaması Endeksi”nde puanı artmasına karşın, iki basamak geriledi. Listenin başında, geçen yıl olduğu gibi ABD yer alırken, Rusya ikinci, Çin üçüncü sırada yer aldı. En güçlü 10 ordu arasındaki NATO üyesi sayısı da 5’ten 3’e düştü.
Aşağıda, “Global Firepower” verilerini hem özetleyecek, hem de dünyanın en güçlü orduları verileriyle ilgili özel “bilgedunyali.com” değerlendirmelerini sizlerle paylaşacağım.
1.Dünyanın En Güçlü Orduları İlk 20 Ordu Sıralaması(2005-2020 Dönemi)
Yukarıdaki kapsamlı sıralama tablosunun değerlendirme için zor bir tablo olduğunun farkındayım. Merak etmeyin, açıklamalarımı okumaya devam ederseniz ana resmi kafanızda canlandırmakta büyük bir güçlükle karşılaşmayacaksınız.
2005-2020 Döneminde en güçlü 20 ordu sıralamasının değişmez birincisi ABD.
İkincilik ve üçüncülük, Çin ve Rusya arasında dönüşümlü olarak paylaşılıyor olmakla birlikte, 2011 yılından itibaren Rusya değişmez ikinci, Çin ise değişmez üçüncü ülke haline gelmiş.
Hindistan ise 2006 yılı sonrasında değişmez dördüncü.
Beşincilik, 2006 yılında Pakistan, 2007-2009 Almanya, 2010-2015 İngiltere, 2016-2019 Fransa ve 2020 yılında yükselen güç Japonya’nın. Bir zamanların sıralama altıncısı Pakistan’ın onbeşinci sıralara gerilediği büyük güç kaybı süreci için aşağıda ayrı bir grafik hazırladım. Dost ve kardeş ülke Pakistan için 2007 sonrasında üzücü bir güç kaybı dönemi yaşandığı açık.
Tablo genelinde başarılı bir dönem yaşayan ülkeler arasında Japonya, G.Kore ve Mısır dikkat çekiyor. Bu ülkelerin başarılı sıralama gelişiminin seyrini gösteren özel grafikler aşağıdadır.
Brezilya da oldukça dalgalı bir dönem geçirmiş olmakla birlikte, yine de başarılı bir dönem yaşamış olarak değerlendirilebilir. 2005 Yılında yirmibeşinci sıralarda yer alırken, dönem boyunca ilk 20 içinde kaldığı gibi 2020 sıralamasında ilk 10 ülke içine girmeyi başarmış. Bu nedenle, Brezilya özel grafiğini de paylaşıyorum.
2005-2020 Döneminde en güçlü 20 ordu/ülke arasında dikkatimi çeken bir diğer ülke de Suudi Arabistan. Çok ciddi savunma bütçesine sahip bir Amerikan savaş sanayisi müdavimi olarak yakından izlenmesi gerekiyor. İlk 20 ordu arasına her yıl girememiş olsa da hep ilk 20 alt sınırlarında kalmış. Bizim de coğrafyamızda özel ilişkimiz bulunan bir ülke durumunda olduğundan özel bakışı hak ediyor.
Şimdi de sevgili ülkemiz Türkiye’nin özel grafiğine bakalım. 2007-2019 döneminde en güçlü 10 ordu arasında kalmayı başaran Türkiye, ne yazık ki 2020 itibariyle 11.sıraya gerileyerek ilk 10 içindeki yerini kaybetmiş durumda. Fakat, bence başına bu kadar dert musallat edilen bir ülke olarak, dönemsel performansımızı başarılı olarak değerlendirmezsek kendimize haksızlık ederiz.
2.En Güçlü 20 Ordu 2019-2020 Sıralamasındaki Değişimler
Genel olarak 2005-2020 dönemini gördükten sonra, bu bölümde; dünyanın en güçlü orduları/ülkeleri ilk 20 sıralamasında 2019-2020 dönemindeki yakın dönemli güç dengesi değişikliklerine odaklanacağız.
2019 ve 2020 Yıllarındaki ilk 20 ordu güçlülük sıralamalarına göre:
Önceki yıla göre sıralaması değişmeyen 4 ülke; ABD, Rusya, Çin, Hindistan.
Sıralamada yükselen 7 ülke; Japonya, G.Kore, Mısır, Brezilya, Pakistan, S.Arabistan ve Avustralya.
Sıralamada gerileyen/düşen 9 ülke; Fransa, İngiltere, Türkiye, İtalya, Almanya, İran, Endonezya, israil ve İspanya.
2019 Yılına göre sıralamada en fazla yükseliş yaşayan ülkeler; S.Arabistan 9, Brezilya 4, Japonya ve Mısır 3 sıra şeklinde.
Türkiye 9.sıradan 11.sıraya gerilemiş, Almanya, 10.sıradan 13.sıraya gerileyerek ilk 20 ülke içerisinde en fazla güç kaybeden ülke olmuştur. Ayrıca, Türkiye ve Almanya, “ilk 10 güçlü ordu” içindeki yerlerini kaybederken; Mısır ve Brezilya, “ilk 10 güçlü ordu” arasına girmeyi başarmışlardır.
İlk 20 arasındaki NATO üyesi ülkeler; ABD, Fransa, İngiltere, İtalya, Almanya, Türkiye ve İspanya’dır. İlk 10 arasındaki NATO üyesi ülke sayısı ise Türkiye ve Almanya’nın sıralamada gerilemesiyle birlikte 5’den 3’e inmiştir.
3.Dünyanın 2020 Yılı İtibariyle En Büyük Savunma Bütçesine Sahip Ülkeleri
138 Ülkenin 2020 Yılı savunma bütçeleri büyükten küçüğe doğru sıralandığında, ilk 20’de yer alan en büyük savunma bütçeli 20 ülke aşağıda gösterilmiştir.
Yukarıdaki tabloda:
ABD, 750 milyar dolarlık 2020 savunma bütçesi ile açık ara birinciliğini sürdürmektedir. ABD savunma bütçesinin, kendisinden sonra gelen 12 ülkenin savunma bütçelerinin toplamından daha büyük olduğunu da mutlaka vurgulamak gerekmektedir. Bu durum, yıllar itibariyle devam eden bir olgudur. Her zaman dediğimiz gibi ABD dünyanın en büyük savaş ekonomisidir. ABD savunma bütçesi;
Hemen ardından gelen Çin’in 3.2, Rusya savunma bütçesinin ise 16 katı,
138 ülke savunma bütçeleri toplamının %39’u,
En büyük bütçeli ilk 5 ülke bütçeleri toplamının %64’ü,
En büyük bütçeli ilk 10 ülke bütçeleri toplamının %53’ü,
En büyük bütçeli ilk 20 ülke bütçeleri toplamının ise %46’sı kadardır.
ABD’nin ardından, savunma bütçesi en büyük olan 2.ülke Çin’dir. 237 milyar dolarlık büyüklüğüyle Çin’in 2020 savunma bütçesi;
138 ülke savunma bütçeleri toplamının %12’si,
En büyük bütçeli ilk 5 ülke bütçeleri toplamının %16’sı,
En büyük bütçeli ilk 10 ülke bütçeleri toplamının %17’si,
En büyük bütçeli ilk 20 ülke bütçeleri toplamının %15’i kadardır.
Dünyanın en güçlü ikinci ordusu durumundaki Rusya, 48 milyar dolarlık savunma bütçesi büyüklüğüyle, bu tablomuzda ancak 8.sırada yer alabildiği ve yaşadığı ekonomik zorlukların savunma bütçesinde diğer önde gelen ülkelere göre önemli gerilemeler meydana getirdiği bilinmektedir.
Türkiye, 19 milyarlık 2020 savunma bütçesi ile İran’ın ardında, İspanya’nın ise üzerinde 18.sırada yer almaktadır. En büyük savunma bütçeli ilk 20 ülke içerisindeki bütçe payı da, 138 ülke savunma bütçeleri içindeki payı da %1’ler seviyesindedir.
Suudi arabistan 67.6 milyar dolarlık oldukça büyük savunma bütçesiyle 3.sıradayken, Birleşik Arap Emirlikleri 22.8 milyar dolarlık bütçesiyle 14.sıradadır. Suudi Arabistan’ın savunma bütçesi, ülkemiz savunma bütçesinin üç katından bile daha büyüktür. Bu ülkelerin savunma bütçelerinin önemli bir kısmının ABD’nden silah alımı yolu ile bu ülkenin savaş ekonomisini beslemekte olduğunu da ayrıca belirtmemiz gerekmektedir.
Savunma bütçesi en büyük ilk 20 ülke içerisinde NATO üyesi ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, Türkiye ve İspanya’nın toplam savunma bütçeleri 959 milyar dolara ulaşmaktadır. Ancak, ABD hariç tutulduğunda, geriye kalan NATO üyesi ülkelerin savunma bütçeleri toplamı 209 milyar dolar seviyesindedir. Yani, 1.6 trilyon dolarlık en büyük bütçeli ilk 20 ülke toplam bütçesinin %13’lük kısmı ABD dışındaki NATO üyesi ülkelere aittir.
Tabloda yer verdiğimiz dünyanın en büyük savunma bütçesine sahip ilk 20 ülkesinin 1.6 trilyon dolarlık toplam savunma bütçeleri, dünya ülkelerinin (138 ülke) savunma bütçeleri toplamı olan 1.9 trilyon doların %84’lük kısmını oluşturmaktadır. Yani, tablolaştırdığımız 20 ülkeyi değerlendirmek, dünya savunma harcamalarının %84’lük bölümünü değerlendirmek demektir.
4.En Güçlü 20 Ordu/Ülke Seçilmiş Değişkenler Karşılaştırması
4.1.Askeri İnsan Gücü
Dünyanın en güçlü 20 ordu/ülkesinin askeri insangücü sayısı yönünden karşılaştırıldığında:
En güçlü ilk 20 ordu arasında; potansiyel asker sayısında; Kore %15’lik ve Hindistan %14’lük oranlar ile birinci ve ikinci sıradadır. Onları, Rusya %12’lik ve Çin %11’lik paylarla izlemektedir. ABD’nin payı ise %9’dur.
En güçlü ilk 20 ordu arasında; aktif askeri personel sayısında Çin %19’luk pay ile birinci, Hindistan %13’lük pay ile ikinci ve ABD %13’lük pay ile üçüncü durumdadır.
Aktif askeri personel sayısı olarak 138 ülke arasında ilk 5 sırayı oluşturan ülkeler; 1.sıradaki Çin’in ardından, 2.sırada Hindistan, 3.sırada ABD, 4.sırada 1.280.000’lik sayı ile K.Kore(İlk 20 arasında olmadığından tabloda bulunmamaktadır) ve 5.sırada Rusya’dır.
En güçlü 20 ordu arasında 11.sıradaki Türkiye’nin potansiyel ve aktif asker sayılarının ilk 20 ülke içindeki payları, her iki değişken için de %3’ler seviyesindedir. Diğer yandan, Türkiye, aktif askeri personel sayısı olarak 138 ülke arasında, sıradadır. Bu sıra, ABD hariç, tablodaki NATO üyesi ülkeler arasındaki en yüksek sırayı ifade etmektedir.
4.2.Kara Gücü Seçilmiş Değişkenleri
Dünyanın en güçlü 20 ordusunun güç endeksinde dikkate alınan kara gücüne esas değişkenlerden, seçerek yukarıdaki tablomuzda yer verdiklerimiz; muharebe tankı, sahra topu ve kendinden tahrikli top değişkenleriyle ilgili değerlendirmelerimiz aşağıdadır.
Dünyanın en güçlü ikinci ordusu durumundaki Rusya, seçilen her 3 kara gücü değişkeni bazında 138 ülke arasında birinci sıradadır. Rusya’nın, en güçlü 20 ülke içindeki muharebe tankı payı %27, sahra topu payı %15 ve kendinden tahrikli top payı %30’dur.
Dünyanın en güçlü birinci ordusu durumundaki ABD, 138 ülke arasında; tank sayısı bazında ikinci, sahra topu bazında beşinci ve kendinden tahrikli top sayısı bazında dördüncü sıradadır. ABD’nin, en güçlü 20 ülke içindeki muharebe tankı payı %13, sahra topu payı %9 ve kendinden tahrikli top payı %7’dir.
Dünyanın en güçlü üçüncü ordusu durumundaki Çin, 138 ülke arasında tank sayısı bazında yedinci, sahra topu bazında dördüncü ve kendinden tahrikli top bazında ikinci sıradadır. Çin’in, en güçlü 20 ülke içindeki muharebe tankı payı %7, sahra topu payı %12 ve kendinden tahrikli top payı %19’dur.
Dünyanın en güçlü onbirinci ordusu durumundaki Türkiye, 138 ülke arasında; muharebe tankı sayısı bazında dokuzuncu, sahra topu sayısı bazında onikinci ve kendinden tahrikli top sayısı bazında beşinci sıradadır. Türkiye’nin, en güçlü 20 ülke içindeki muharebe tankı payı %6, sahra topu payı %4 ve kendinden tahrikli top payı %6’dır.
4.3.Hava Gücü Seçilmiş Değişkenleri
Dünyanın en güçlü 20 ordusunun güç endeksinde dikkate alınan hava gücüne esas değişkenlerden, seçerek yukarıdaki tablomuzda yer verdiğimiz; toplam hava gücü araç sayısı, savaş uçağı ve saldırı helikopteri sayısı değişkenleriyle ilgili değerlendirmelerimiz aşağıdadır.
Dünyanın en güçlü ordusu ABD, 138 ülke arasında her 3 hava gücü değişkeni bazında birinci sırada. ABD’nin en güçlü 20 ordu içindeki toplam hava gücü aracı sayısındaki payı %36, savaş uçağı sayısındaki payı %27 ve saldırı helikopteri sayısındaki payı %36.
Dünyanın en güçlü ikinci ordusu Rusya, 138 ülke arasında, toplam hava gücü araç sayısı bazında ikinci, savaş uçağı sayısı bazında üçüncü ve saldırı helikopteri sayısı bazında ikinci sırada. Rusya’nın, en güçlü 20 ordu içindeki toplam hava gücü araç sayısı payı %11, savaş uçağı sayısı payı %11 ve saldırı helikopteri sayısı payı %20.
Dünyanın en güçlü üçüncü ordusu Çin, 138 ülke arasında toplam hava gücü araç sayısı bazında üçüncü, savaş uçağı sayısı bazında ikinci ve saldırı helikopteri sayısı bazında üçüncü sırada. Çin’in, en güçlü 20 ordu içindeki toplam hava gücü arac sayısı payı %9, savaş uçağı sayısı payı %16, saldırı helikopteri sayısı payı %11.
Dünyanın en güçlü onbirinci ordusu durumundaki Türkiye, 138 ülke arasında toplam hava gücü araç sayısı bazında dokuzuncu, savaş uçağı sayısı bazında ondördüncü ve saldırı helikopteri sayısı bazında altıncı sırada. Türkiye’nin, en güçlü 20 ordu içindeki toplam hava gücü araç sayısı payı %3, savaş uçağı sayısı payı %3 ve saldırı helikopteri sayısı payı %4.
4.4.Deniz Gücü Seçilmiş Değişkenleri
Dünyanın en güçlü 20 ordusunun güç endeksinde dikkate alınan deniz gücüne esas değişkenlerden seçerek yukarıdaki tablomuzda yer verdiğimiz; toplam donanma gücü araç sayısı, uçak gemisi, destroyer, fırkateyn, korvet ve denizaltı sayısı değişkenleriyle ilgili değerlendirmelerimiz aşağıdadır.
Dünyanın en güçlü ordusu ABD, 490 parçalık donanmasıyla, 138 ülke arasında, donanma gemi sayısında dördüncü, uçak gemisi sayısında açık ara birinci, destroyer sayısında açık ara birinci, korvet sayısında dördüncü ve denizaltı sayısında üçüncü sırada. ABD’nin, en güçlü 20 ordu içindeki toplam donanma gemi sayısı payı %10, uçak gemisi payı %47, destroyer payı %40, korvet payı %8 ve denizaltı payı %17.
Dünyanın en güçlü ikinci ordusu Rusya, 603 parçalık donanmasıyla, 138 ülke arasında, donanma gemi sayısında üçüncü, uçak gemisi sayısında dördüncü, destroyer sayısında dördüncü, fırkateyn sayısında sekizinci, korvet sayısında birinci ve denizaltı sayısında dördüncü sırada. Rusya’nın, en güçlü 20 ordu içindeki toplam donanma gemi sayısı payı %13, uçak gemisi payı %2, destroyer payı %7, fırkateyn payı %5, korvet payı %32 ve denizaltı payı %16.
Dünyanın en güçlü üçüncü ordusu Çin, 777 parçalık donanmasıyla, 138 ülke arasında, donanma gemi sayısında ikinci, uçak gemisi sayısında üçüncü, destroyer sayısında üçüncü, fırkateyn sayısında birinci, korvet sayısında ikinci ve denizaltı sayısında ikinci sırada. Çin’in, en güçlü 20 ordu içindeki toplam donanma gemi sayısı payı %16, uçak gemisi payı %5, destroyer payı %16, fırkateyn payı %24, korvet payı %20 ve denizaltı payı %20.
Dünyanın en güçlü onbirinci ordusu durumundaki Türkiye, 149 parçalık donanmasıyla, 138 ülke arasında, donanma gemi sayısında yirminci, fırkateyn sayısında dördüncü, korvet sayısında yedinci ve denizaltı sayısında dokuzuncu. Türkiye’nin, en güçlü 20 ordu içindeki toplam donanma gemi sayısı payı %3, fırkateyn payı %8, korvet payı %4 ve denizaltı payı %3. (Türkiye’nin uçak gemisi ve destroyer sınıfında gemisi bulunmamaktadır.)
Bu yazımızda sizlere sunduğumuz dünyanın en güçlü orduları/ülkeleri sıralamasına ilişkin değerlendirmelerimizi umarız beğenmişsinizdir.
